انتخاب محل اقامت یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشجویان ایرانی در مسیر مهاجرت تحصیلی به کشورهای آلمانی زبان یا اصطلاحا DACH است. کشورهایی مانند آلمان، اتریش و سوئیس به‌دلیل کیفیت بالای آموزش و سطح زندگی، جزو مقاصد محبوب دانشجویان ایرانی هستند؛ اما تفاوت در نوع و هزینه اسکان دانشجویی در این کشورها نقش تعیین‌کننده‌ای در برنامه‌ریزی مالی و سبک زندگی دانشجویان دارد.
انواع اسکان دانشجویی در کشورهای آلمانی زبان (DACH)
در این مقاله، به‌صورت جامع و بر اساس اطلاعات به‌روز سال ۲۰۲۶، انواع اقامت دانشجویی شامل خانه‌های اشتراکی (WG)، خوابگاه‌های دانشگاهی و آپارتمان‌های شخصی را بررسی می‌کنیم. همچنین میانگین هزینه‌های زندگی در شهرهای اصلی، مزایا و معایب هر نوع اقامت، و ترجیحات معمول میان دانشجویان ایرانی را مرور خواهیم کرد تا بتوانید با دیدی روشن‌تر، بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنید.
خانه اشتراکی (WG)
خانه اشتراکی (Wohngemeinschaft یا WG) به منزله اجاره یک اتاق در یک آپارتمان مشترک است که امکاناتی مثل آشپزخانه و سرویس بهداشتی به‌صورت مشترک استفاده می‌شود.
این نوع اسکان در آلمان بسیار رایج است و حدود ۲۹٪ از دانشجویان آلمانی در WGs زندگی می‌کنند. در آلمان مزیت اصلی WGها صرفه‌جویی در هزینه و ایجاد فضای اجتماعی با هم‌خانه‌هاست، اما گاهی احتمال مشکلات هم‌نشینی وجود دارد. متوسط هزینه یک اتاق در WG در آلمان حدود ۴۸۹ یورو است. در شهرهای بزرگ مانند مونیخ یا برلین این رقم به ۶۰۰–۷۹۰ یورو می‌رسد، حتی مواردی تا ۱۰۰۰ یورو نیز گزارش شده است.
در اتریش نیز خانه‌های اشتراکی مرسوم است. برای مثال در یک پروژه خوابگاهی در وین، اتاق یک‌نفره داخل یک WG دو نفره حدود ۴۷۹٫۵۰ یورو در ماه قیمت دارد.
با توجه به این قیمت‌ها، بسیاری از دانشجویان ایرانی نیز گزینه WG را ترجیح می‌دهند تا هم هزینه‌ها کاهش یابد و هم شبکه دوستی مشترک با سایر دانشجویان برقرار شود.
در سوئیس نیز مفهوم WG وجود دارد و برخی دانشجویان برای کاهش هزینه به اشتراک آپارتمان روی می‌آورند، هرچند حتی اجاره اتاق‌های مشترک نیز در شهرهای سوئیس بسیار بالاست (میانگین حدود ۹۴۱ فرانک سوئیس در کانتون زوریخ).
خوابگاه دانشجویی (Studentenwohnheim)
خوابگاه‌های دانشجویی معمولاً توسط دانشگاه‌ها یا موسسات خاص (مانند Studentenwerk در آلمان یا OeAD/WIHAST در اتریش) اداره می‌شوند. این خوابگاه‌ها معمولاً اتاق‌هایی (یک‌نفره یا دو نفره) با امکانات پایه ارائه می‌کنند و هزینه ماهانه آنها نسبتاً کم است. در آلمان میانگین کرایه یک اتاق خوابگاه حدود ۳۰۵ یورو است. با این‌حال ظرفیت خوابگاه‌ها محدود و متقاضیان معمولاً سال‌ها در لیست انتظار باقی می‌مانند. آمارها نشان می‌دهد تنها حدود ۱۰٪ از دانشجویان آلمانی در خوابگاه زندگی می‌کنند، اما سهم دانشجویان بین‌المللی در خوابگاه به ۴۰٪ می‌رسد (در نتیجه بخش قابل‌توجهی از دانشجویان ایرانی، که بین‌المللی محسوب می‌شوند، از خوابگاه استفاده می‌کنند). در اتریش نیز دانشجویان خوابگاه می‌گیرند؛ برای مثال مؤسسه WIHAST در وین اتاق خوابگاه یک‌نفره را از حدود ۳۹۶ یورو و اتاق دونفره را از حدود ۳۱۵ یورو به بالا اجاره می‌دهد. در سوئیس نیز خوابگاه‌های دانشجویی توسط دانشگاه‌ها یا مؤسسات خصوصی ارائه می‌شوند و هزینه آنها معمولاً بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ فرانک سوئیس در ماه است. به دلیل محدودیت ظرفیت، دانشجویان باید هرچه زودتر برای خوابگاه اقدام کنند.
آپارتمان شخصی (Studio/Einzimmerwohnung)
گزینه دیگر، اجاره آپارتمان کوچک شخصی (مانند یک‌تکه یا دو تکه) است. این آپارتمان‌ها معمولاً مبله یا نیمه‌مبله‌اند و بدون همراهی دیگران زندگی می‌کنید که آزادی بیشتری دارد اما هزینه بالاتری می‌طلبد. در آلمان مثالاً برای یک آپارتمان ۳۰ متری، در مونیخ میانگین اجاره حدود ۸۴۰ یورو (گرم) در ماه است. این در حالی است که در شهر ارزان‌تر کم‌نیتس (Chemnitz) حدود ۳۰۰ یورو برای واحد مشابه گزارش شده است.
به طور کلی در شهرهای شرق آلمان اجاره خانه دانشجویی معمولاً بسیار کمتر از غرب کشور است. در اتریش واحدهای کوچک (معروف به گارسونیه یا Studio) نیز موجود است. برای نمونه مؤسسه Viennabase در وین یک استودیو ~۱۷ مترمربعی را با ماهیانه ۵۷۹ یورو عرضه می‌کند. آپارتمان‌های دوخوابه و بزرگ‌تر (حدود ۳۰ مترمربع) نیز در محدوده ۶۹۹ یورو قرار دارند.
در سوئیس هزینه‌های اجاره بسیار بالاتر است. برای مثال در شهرهای زوریخ یا ژنو اجاره ماهانه آپارتمان یک‌خوابه از حدود ۱۷۰۰ فرانک شروع شده و تا ۵۰۰۰ فرانک می‌رسد. حتی در لوزان که نسبتاً ارزان‌تر است، بازه اجاره از ۱۵۰۰ تا ۲۸۰۰ فرانک گزارش شده. به خاطر این رقم‌های بالا، بسیاری از دانشجویان سوئیسی و بین‌المللی تمایل دارند خوابگاه بگیرند یا در WG زندگی کنند. برای مثال تصویر زیر دو دانشجو را نشان می‌دهد که در حال حمل اثاثیه به آپارتمان جدید خود هستند – نمایی از فرایند نقل مکان در اسکان دانشجویی.
بسیاری از دانشجویان در شروع سال تحصیلی یا پس از یافتن مسکن موردنظر، اثاثیه خود را با کمک دوستان جابه‌جا می‌کنند؛ در تصویر بالا دو دانشجو را می‌بینید که در حال اسباب‌کشی به واحد جدید خود هستند. این حالات معمولاً هنگام ورود به یک خوابگاه یا آپارتمان اشتراکی اتفاق می‌افتد.
وضعیت و اولویت دانشجویان ایرانی
دانشجویان ایرانی نیز در کشورهای آلمان، اتریش و سوئیس معمولاً از گزینه‌های مشابه استفاده می‌کنند، اما به دلایل هزینه و حمایت اجتماعی، تمایل بیشتری به WG و خوابگاه نشان می‌دهند. با توجه به آمار، حدود ۴۰٪ دانشجویان بین‌المللی در آلمان در خوابگاه زندگی می‌کنند. از آنجا که بخش عمده‌ای از دانشجویان ایرانی جزو دانشجویان بین‌المللی محسوب می‌شوند، بسیاری از آنها موفق به اخذ جای خوابگاه می‌شوند. از سوی دیگر، درصد قابل‌توجهی از دانشجویان ایرانی در خانه‌های اشتراکی سکونت دارند تا هم هزینه‌ها را تقسیم کنند و هم با هم‌وطنان یا سایر دانشجویان ارتباط برقرار نمایند. در اتریش و سوئیس نیز تجربه مشابهی وجود دارد و دانشجویان ایرانی اغلب آپارتمان‌های مشترک را ترجیح می‌دهند. برای مثال انجمن‌های دانشجویی ایرانی در کشورهای مذکور معمولاً در گروه‌های اینترنتی لیست WG یا خوابگاه‌های خالی را منتشر می‌کنند تا یکدیگر را در پیدا کردن مسکن یاری دهند.
تفاوت اصلی WG و خوابگاه دانشجویی چیست؟
در WG شما اتاقی را در یک آپارتمان با دیگر دانشجویان شریک می‌شوید و امکانات مشترک مانند آشپزخانه و حمام را تقسیم می‌کنید. معمولاً همه هم‌خانه‌ها در انتخاب یکدیگر نقش دارند و امکان انعطاف در اجاره‌ها وجود دارد. در مقابل، خوابگاه دانشجویی (Studentenwohnheim) اغلب توسط دانشگاه یا مؤسسه‌ای دولتی/خصوصی اداره می‌شود، اتاق‌ها معمولاً مبله و قیمت کمتر است، اما گزینه‌ها محدود و فرایند پذیرش پیچیده‌تر است. مزیت خوابگاه، اجاره پایین‌تر (میانگین ~۳۰۵ یورو در آلمان) و امکانات رفاهی مشترک (سالن مطالعه، سالن غذاخوری و غیره) است؛ ولی عیب آن منتظر ماندن در صف و نداشتن آزادی کامل در انتخاب هم‌خانه است.
حدود قیمت اجاره مسکن دانشجویی در آلمان، اتریش و سوئیس چقدر است؟
قیمت‌ها بسیار متغیر است. در آلمان میانگین کرایه یک اتاق WG حدود ۴۸۹ یورو و یک خوابگاه ۳۰۵ یورو در ماه است. برای یک آپارتمان کوچک (۳۰ مترمربع) در مونیخ حدود ۸۴۰ یورو (گرم) باید پرداخت کرد، در حالی که در شهر ارزان‌تری مثل کم‌نیتس همین واحد فقط ~۳۰۰ یورو است. در اتریش یک اتاق خوابگاه دو نفره از حدود ۳۱۵ یورو شروع می‌شود و اتاق تک‌نفره از ~۳۹۶ یورو. اجاره WG در وین معمولاً از ~۲۵۰ تا ۴۰۰ یورو برحسب محل تغییر می‌کند، و آپارتمان‌های کوچک (ستودیو) حدود ۵۷۰–۶۹۹ یورو هستند. در سوئیس قیمت‌ها بسیار بالاست: خوابگاه‌ها تقریباً ۵۰۰–۸۰۰ فرانک و آپارتمان‌های شهری (مثلاً زوریخ/ژنو) بالای ۱۷۰۰ فرانک اعلام شده است
گران‌ترین و ارزان‌ترین شهرها برای اسکان دانشجویی در آلمان کدامند؟
براساس گزارش‌های اخیر، مونیخ با اختلاف گران‌ترین است (حدود ۸۴۰ یورو برای ۳۰ مترمربع). پس از آن شهرهای فرانکفورت، کلن و برلین نیز در گروه گران‌ترین‌ها قرار دارند. ارزان‌ترین شهرها در شرق آلمان هستند؛ مثلاً در کم‌نیتس یک خوابگاه یا آپارتمان دانشجویی فقط ~۳۰۰ یورو هزینه دارد. شهرهای دیگری مثل بوخم، ماگدبورگ یا ماینز در رده میانه تا ارزان قرار می‌گیرند. به‌طور کلی، شهرهای کوچک و شرقی به‌طور قابل‌توجهی ارزان‌تر از شهرهای بزرگ غربی هستند.
چگونه می‌توان خوابگاه یا WG مناسب پیدا کرد؟
برای خوابگاه معمولاً باید از طریق وب‌سایت یا دفاتر رسمی دانشگاه یا Studierendenwerk اقدام کنید و درخواست بدهید. در آلمان این فرایند ممکن است ماه‌ها طول بکشد و نیاز به ارائه مدارک ثبت‌نام دانشگاه دارد. برای WG و آپارتمان‌های خصوصی، می‌توان از پورتال‌های معروفی چون WG-Gesucht، ImmobilienScout24، Studenten-Wohnung و همین‌طور گروه‌های مجازی مرتبط با دانشگاه یا شهر استفاده کرد. در اتریش و سوئیس نیز سایت‌های مشابه (مثلاً Wohnung.at، Homegate و Immoscout) کاربرد دارد. تجربه نشان می‌دهد هرچه زودتر به دنبال مسکن بگردید و از طریق انجمن‌های دانشجویی یا شبکه‌های ایرانی کمک بگیرید، شانس بیشتری برای یافتن محل مناسب خواهید داشت.
دانشجویان ایرانی معمولاً از چه نوع اسکانی استفاده می‌کنند؟
بسیاری از دانشجویان ایرانی به خانه‌های اشتراکی (WG) تمایل دارند زیرا هزینه کمتری نسبت به آپارتمان خصوصی دارد و می‌توانند با هم‌وطنان یا دانشجویان دیگر شبکه اجتماعی برقرار کنند. همچنین، تعداد قابل توجهی موفق به دریافت خوابگاه دانشجویی می‌شوند؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد ۴۰٪ دانشجویان بین‌المللی در آلمان در خوابگاه زندگی می‌کنند، به این معنی که درصد قابل‌توجهی از دانشجویان ایرانی (به‌عنوان دانشجویان بین‌المللی) نیز از خوابگاه استفاده می‌کنند. به طور خلاصه، WG و خوابگاه محبوب‌ترین گزینه‌های دانشجویان ایرانی هستند و آپارتمان شخصی خصوصی کمتر از دو گزینه اول استفاده می‌شود، به‌ویژه در مرحله کارشناسی و کارشناسی ارشد.
