چرا آلمان مقصدی مقرون‌به‌صرفه برای تحصیل است؟
وقتی صحبت از مهاجرت تحصیلی می‌شود، اولین دغدغه‌ای که ذهن هر دانشجو را مشغول می‌کند، هزینه‌ها است. بسیاری تصور می‌کنند تحصیل در اروپا یا آمریکا نیازمند ده‌ها هزار یورو شهریه در سال است. اما آلمان یک استثناست.
در آلمان، تحصیل در دانشگاه‌های دولتی عملاً رایگان است و شما فقط هزینه‌ای جزئی به‌عنوان حق ترم (Semester Contribution) پرداخت می‌کنید. این مبلغ معمولاً خدماتی مانند حمل‌ونقل شهری رایگان، امکانات ورزشی و خدمات دانشجویی را شامل می‌شود.
بنابراین، نگرانی اصلی شما نه شهریه، بلکه هزینه زندگی دانشجویی در آلمان خواهد بود. این مقاله راهنمایی جامع، دقیق و به‌روز (۲۰۲۴–۲۰۲۵) برای برآورد همه مخارج شماست.
همچنین بخوانید 👈 جدیدترین اخبار مهاجرت تحصیلی از ویزا تا پوزیشن‌های باز
بخش اول: هزینه‌های پیش از مهاجرت
پیش از شروع پروسه اپلای باید بدانید که چه هزینه‌هایی در انتظار شماست. هزینه‌های اپلای و تمکن مالی، هزینه زبان‌آموزی و… از این دست هستند که جدای از بحث هزینه‌های زندگی در کشور مقصد به حساب می‌آیند.
یادگیری زبان و آزمون‌ها
دوره زبان آلمانی (Goethe-Institut یا مؤسسات معتبر): ۲۵۰–۴۰۰ یورو برای هر سطح. کل مسیر A1 تا C1 حدود ۲۰۰۰–۳۰۰۰ یورو.
آزمون TestDaF یا DSH: حدود ۱۵۰ یورو.
آزمون IELTS یا TOEFL: بین ۲۴۰–۳۰۰ یورو.
ترجمه و تأیید مدارک
ترجمه رسمی هر صفحه: ۵–۱۰ یورو.
تأیید سفارت یا Notarization: ۵–۲۰ یورو.
هزینه کلی: ۱۵۰–۳۰۰ یورو.
هزینه درخواست ویزا
هزینه ویزای دانشجویی آلمان: ۷۵ یورو.
بیمه سفر و بلیط پرواز
بیمه سفر (۳ ماهه): ۳۰–۹۰ یورو.
بلیط پرواز تهران–فرانکفورت یا برلین: ۳۰۰–۶۰۰ یورو.
جمع‌بندی هزینه‌های اولیه
| مورد | محدوده هزینه (€) | توضیحات |
|---|---|---|
| دوره زبان آلمانی | 2000 – 3000 | در صورت نیاز به همه سطوح |
| آزمون زبان | 150 – 300 | IELTS یا TestDaF |
| ترجمه و تأیید مدارک | 150 – 300 | برای کل پرونده |
| هزینه ویزا | 75 | ثابت |
| بیمه سفر | 30 – 90 | اجباری |
| بلیط پرواز | 300 – 600 | یک‌طرفه |
| مجموع تقریبی | 2700 – 4365 | برای شروع مهاجرت |
بخش دوم: هزینه‌های تحصیل در آلمان
تحصیل رایگان: واقعیت یا شعار؟
تحصیل در دانشگاه‌های دولتی آلمان برای مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد تقریباً رایگان است. تنها باید مبلغ حق ترم (Semester Contribution) را بپردازید.
حق ترم (Semester Contribution): بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ یورو در هر ترم. شامل بلیط حمل‌ونقل عمومی، خدمات رفاهی و عضویت در اتحادیه دانشجویی.
کتاب و لوازم‌التحریر: حدود ۳۰–۵۰ یورو در ماه.
دانشگاه‌های خصوصی
دانشگاه‌های خصوصی آلمان شهریه دریافت می‌کنند.
میانگین شهریه: ۵۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو در سال.
مثال: WHU – Otto Beisheim School of Management حدود ۱۵,۰۰۰ یورو سالانه.
| نوع دانشگاه | شهریه سالانه (€) | توضیحات |
|---|---|---|
| دولتی | 0 | فقط حق ترم |
| دولتی ایالت بادن-وورتمبرگ (برای دانشجویان غیر اتحادیه اروپا) | 1500 | در هر ترم |
| خصوصی | 5000 – 20000 | بسته به رشته و دانشگاه |
بخش سوم: هزینه‌های زندگی ماهیانه
هزینه زندگی ماهیانه در آلمان یکی از مواردی است که باید حتما در مورد آن تحقیق کنید.
مسکن
بزرگ‌ترین بخش هزینه‌ها.
خوابگاه دانشجویی: ۲۵۰–۴۰۰ یورو.
اتاق اشتراکی (WG): ۳۰۰–۵۰۰ یورو.
آپارتمان شخصی: ۵۰۰–۹۰۰ یورو.
| شهر | خوابگاه (€) | WG (€) | آپارتمان شخصی (€) |
|---|---|---|---|
| مونیخ | 400–450 | 500–700 | 800–1200 |
| برلین | 300–400 | 450–600 | 700–1000 |
| لایپزیگ | 250–300 | 350–450 | 500–700 |
خوراک
خرید ماهانه از سوپرمارکت‌های ارزان (Aldi, Lidl): 150–200 یورو.
خرید از سوپرمارکت معمولی: 200–300 یورو.
وعده غذا در Mensa (رستوران دانشجویی): ۳–۵ یورو.
حمل‌ونقل
معمولاً رایگان در حق ترم.
اگر جداگانه بخرید: ۳۰–۸۰ یورو در ماه.
بیمه درمانی
برای دانشجویان زیر ۳۰ سال: حدود ۱۲۰ یورو در ماه (TK, AOK).
سایر هزینه‌ها
تلفن و اینترنت: ۳۰–۴۰ یورو.
لباس و تفریح: ۵۰–۱۰۰ یورو.
بخش چهارم: ملزومات مالی برای اخذ ویزا
Blocked Account (حساب بلوکه شده)
برای گرفتن ویزای دانشجویی باید تمکن مالی اثبات کنید.
مبلغ بلوکه شده در سال ۲۰۲۵: ۱۲,۳۲۴ یورو (معادل ۱۰۲۷ یورو در ماه).
بانک‌های ارائه‌دهنده: Expatrio, Fintiba, Deutsche Bank.
مدارک جایگزین
تعهدنامه رسمی (Verpflichtungserklärung).
بورسیه تحصیلی (DAAD یا دانشگاه).
بخش پنجم: راهکارهای کاهش هزینه و درآمد
کار دانشجویی در آلمان
مجاز به کار ۱۲۰ روز کامل یا ۲۴۰ نیم‌روز در سال.
میانگین دستمزد ساعتی: ۱۲–۱۵ یورو.
مشاغل معمول: دستیار دانشگاهی، فروشندگی، کار در رستوران.
صرفه‌جویی در هزینه‌ها
زندگی در شهرهای کوچک‌تر (مثلاً لایپزیگ یا درسدن).
خرید از فروشگاه‌های تخفیفی.
اجاره خوابگاه یا WG به‌جای آپارتمان.
بورسیه‌ها
DAAD: متنوع، ماهیانه ۸۶۱ یورو به بالا.
Deutschlandstipendium: ۳۰۰ یورو ماهیانه.
بخش ششم: جمع‌بندی و بودجه نمونه
بودجه ماهیانه (شهر متوسط)
| هزینه | مبلغ (€) |
|---|---|
| مسکن | 350 |
| خوراک | 200 |
| بیمه درمانی | 120 |
| حمل‌ونقل | 0 (در حق ترم) |
| تلفن و اینترنت | 30 |
| سایر هزینه‌ها | 100 |
| جمع کل | 800 – 1000 |
بودجه ماهیانه (شهر گران – مونیخ)
| هزینه | مبلغ (€) |
|---|---|
| مسکن | 700 |
| خوراک | 250 |
| بیمه درمانی | 120 |
| حمل‌ونقل | 0 |
| تلفن و اینترنت | 40 |
| سایر هزینه‌ها | 150 |
| جمع کل | 1200 – 1400 |
نتیجه‌گیری
تحصیل در آلمان، حتی در سال ۲۰۲۵، همچنان یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه‌های تحصیلی جهان است. اگر بودجه‌ای بین ۸۵۰ تا ۱۲۰۰ یورو در ماه داشته باشید، می‌توانید زندگی دانشجویی قابل قبولی داشته باشید. با کار دانشجویی و بورسیه، می‌توان بخش زیادی از این هزینه‌ها را جبران کرد. در راه آکادمیک شما همراهتان هستیم.
آیا تحصیل در آلمان برای دانشجویان ایرانی کاملاً رایگان است؟
خیر. دانشگاه‌های دولتی آلمان شهریه دریافت نمی‌کنند، اما دانشجو باید مبلغی به‌عنوان حق ترم (Semester Contribution) بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ یورو پرداخت کند. همچنین هزینه‌های زندگی، بیمه درمانی و حساب بلوکه شده باید توسط دانشجو پوشش داده شود.
هزینه خوابگاه دانشجویی در آلمان چقدر است و آیا به راحتی پیدا می‌شود؟
هزینه خوابگاه دانشجویی بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ یورو در ماه است. اما به دلیل تقاضای بالا، گرفتن خوابگاه در شهرهای بزرگ (مثل مونیخ و برلین) دشوار است. بسیاری از دانشجویان مجبور می‌شوند در WG (خانه اشتراکی) یا آپارتمان‌های خصوصی زندگی کنند.
مبلغ حساب بلوکه شده (Blocked Account) در سال ۲۰۲۵ چقدر است؟
برای دریافت ویزای دانشجویی آلمان در سال ۲۰۲۵ باید ۱۲,۳۲۴ یورو در حساب بلوکه شده داشته باشید، یعنی حدود ۱۰۲۷ یورو در ماه برای هزینه‌های زندگی.
هزینه بیمه درمانی برای دانشجویان در آلمان چه مقدار است؟
بیمه درمانی اجباری برای دانشجویان زیر ۳۰ سال حدود ۱۲۰ یورو در ماه است. اگر بالای ۳۰ سال باشید، باید بیمه خصوصی بگیرید که هزینه آن ممکن است به ۲۰۰ یورو یا بیشتر برسد.
آیا دانشجو در آلمان اجازه کار دارد و درآمد آن چقدر است؟
بله. دانشجویان بین‌المللی می‌توانند سالانه ۱۲۰ روز کامل یا ۲۴۰ نیم‌روز کار کنند. میانگین دستمزد ساعتی در سال ۲۰۲۵ حدود ۱۲ تا ۱۵ یورو است که می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی را پوشش دهد.
هزینه زندگی در شهرهای کوچک آلمان چقدر با شهرهای بزرگ تفاوت دارد؟
در شهرهای کوچک مانند لایپزیگ یا درسدن می‌توانید با ۸۵۰ تا ۱۰۰۰ یورو در ماه زندگی کنید. در حالی که در شهرهای بزرگ مانند مونیخ یا فرانکفورت این عدد به ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ یورو می‌رسد.
آیا امکان تحصیل رایگان به زبان انگلیسی در آلمان وجود دارد؟
بله. برخی از دانشگاه‌های دولتی آلمان رشته‌هایی به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند که رایگان هستند. اما رقابت برای پذیرش این برنامه‌ها بالاست و معمولاً نیاز به نمره زبان (IELTS یا TOEFL) دارید.
هزینه ویزای دانشجویی آلمان برای ایرانیان چقدر است؟
هزینه بررسی ویزای دانشجویی آلمان در سال ۲۰۲۵ ۷۵ یورو است که در هنگام ارائه درخواست در سفارت پرداخت می‌شود.
آیا دانشجویان می‌توانند بورسیه تحصیلی در آلمان بگیرند؟
بله. بورسیه‌های متنوعی وجود دارد. معروف‌ترین آن‌ها بورسیه DAAD است که هزینه زندگی (۸۶۱ یورو در ماه یا بیشتر) را پوشش می‌دهد. همچنین بورسیه Deutschlandstipendium ماهیانه ۳۰۰ یورو پرداخت می‌کند.
آیا بدون حساب بلوکه شده می‌توان ویزای دانشجویی آلمان گرفت؟
بله، ولی به‌سختی. جایگزین‌ها شامل ارائه بورسیه کامل، یا تعهدنامه مالی (Verpflichtungserklärung) توسط یک شخص مقیم آلمان است. در بیشتر موارد، حساب بلوکه شده ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش است.
